Er zijn nog steeds mensen die denken dat dieren niet kunnen denken. Die denken dat denken iets is wat alleen mensen kunnen. Om te denken heb je taal nodig. Dieren hebben geen taal, dus dieren kunnen niet denken, denken ze. Die doen alles instinctief. Maar dieren kunnen heel goed denken en als je je ogen niet in je zak hebt, dan kun je het zien. Laat ik een voorbeeld geven.
Ik sta in de keuken eten klaar te maken. Dan zie ik uit mijn ooghoek iets bewegen. Het is een veldmuis die langs de muur loopt. Ineens staat hij stil en kijkt omhoog. Hij ziet mij. En ik zie hem denken: O jee, foute boel, wegwezen. Vervolgens neemt hij een spurt naar de voordeur en het volgende ogenblik is hij door de dichte deur verdwenen. Dat kan niet, denk ik. Niemand kan zomaar door een dichte deur lopen. Ik kniel en bekijk zorgvuldig de plaats waar de muis ineens verdween en dan zie ik dat er aan de onderkant een hoekje van de deur af is, een klein driehoekje waar de muis net doorheen kan.
Ditzelfde gebeurt de dagen daarna nog een paar keer. Ik sta in de keuken, ik zie de muis lopen, de muis ziet mij en gaat er vandoor.
Maar na een tijdje begin ik die muis in mijn keuken toch een beetje vervelend te vinden. Een muis die over je etenswaren loopt en ervan knabbelt, dat is toch niet zo’n prettig idee. Daarom maak ik het gaatje onderaan de deur dicht met een stukje hout en wat stopverf.
De volgende dag loopt de muis zoals gewoonlijk weer langs de muur. Hij kijkt omhoog en ziet mij. Ik zie hem denken: O jee, foute boel, wegwezen. Hij spurt naar de deur en botst er tegenaan. Dan duwt hij met zijn spitse snuit tegen het plekje waar het gaatje was, maar dat helpt niet. Na een tijdje kijkt hij omhoog. Ik zie hem denken: Ik ben niet gek, hoor, hier zat een gaatje, zeker weten, o jee, o jee. Dan begint hij weer uit alle macht met zijn snuit tegen de deur te duwen. Het is een dikke, zware, ouderwetse deur. Hij duwt zo hard dat zijn trippelende pootjes wegglijden op de gladde tegelvloer. Tenslotte krijg ik medelijden met al die vergeefse inspanning en doe de deur open. Hij glipt meteen naar buiten. Zou hij weten dat hij er nu niet meer in kan? Misschien niet, maar ja, wij weten ook niet alles.
Nu is er misschien iemand die zegt: jaja, leuk verhaaltje, maar dat bewijst nog niet dat dieren kunnen denken. Jij beweert nu wel dat dieren kunnen denken, maar of dat zo is, weet je niet. Jij projecteert je eigen gedachten in die muis, maar je kunt niet in het hoofd van die muis kijken of hij denkt. Dat bewijst dus niks.
Dat bewijst niks, dat moet ik toegeven. Maar kun je dan wel bewijzen dat andere mensen denken? Kun je in hun hoofd kijken of daar gedachten in zitten? Je denkt dat andere mensen denken omdat ze dingen doen die jij ook zou doen en waarbij je zelf meestal denkt. Maar daarmee is nog niet bewezen dat andere mensen ook denken.
Je neemt eenvoudig aan dat andere mensen denken omdat ze meestal dingen doen die je kunt begrijpen. Waarom zou ik dan niet mogen aannemen dat die veldmuis denkt, als hij dingen doet die ik begrijp. Misschien dat hij niet zo goed kan denken als een mens, want hij is nu eenmaal geen mens, hij is een veldmuis. Maar toch. Ook niet zo goed denken is denken.
© Ferenc Schneiders
MyTombola 